Τελέστηκαν σήμερα τα εγκαίνια του Παρεκκλησιού όπου φιλοξενούνται οι τοιχογραφίες του Αγίου Θεμωνιανού της κατεχόμενης Λύσης. Το Παρεκκλήσι βρίσκεται μέσα στο Βυζαντινό Μουσεία, στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου.
Οι τοιχογραφίες επαναπατρίστηκαν στις 16 Μαρτίου ύστερα από 29 ολόκληρα χρόνια και διαβήματα της Εκκλησίας της Κύπρου. Οι τοιχογραφίες χρονολογούνται από τον 13ο αιώνα μ.Χ. και είχαν κλαπεί το 1983 από την εκκλησία του Αγίου Θεμωνιανού της κατεχόμενης Λύσης.
Οι τοιχογραφίες είχαν αποτοιχιστεί από την εκκλησία της Λύσης και πουλήθηκαν στο εξωτερικό από τον Τούρκο αρχαιοκάπηλο Adin Dikmen το 1983. Εδώ και 25 χρόνια οι τοιχογραφίες, οι οποίες αποτελούν μέρος της κυπριακής πολιτιστικής, θρησκευτικής και αρχαιολογικής κληρονομιάς, εκτίθεντο στο Ιδρυμα Menil στο Χιούστον του Τέξας.
Ο Αρχιεπίσκοπος αφού εξέφρασε τη μεγάλη του χαρά για την επιστροφή των τοιχογραφιών, ευχαρίστησε τα Υπουργεία Εξωτερικών και Συγκοινωνιών, το Τμήμα Αρχαιοτήτων, τη Γενική Εισαγγελία και όλους όσοι συνεργάστηκαν ώστε να επιτευχθεί η επιστροφή των τοιχογραφιών στην Κύπρο.
«Η συνεργασία και με τα δύο Υπουργεία συνεχίζεται και ήδη ευρισκόμεθα σε επαφή με τις γερμανικές αρχές, και θέλω να πιστεύω ότι πολύ σύντομα θα έχουμε και άλλην χαρά να υποδεχόμεθα πολλές εικόνες και πολλά εκκλησιαστικά αντικείμενα που βρίσκονται στη Γερμανία», είπε. Παράλληλα, προανήγγειλε ταξίδι αστραπή που θα κάνει ο ίδιος στη Γερμανία την ερχόμενη εβδομάδα, για να πιέσει όσο μπορεί, όπως είπε, ούτως ώστε σύντομα να υπάρξει επαναπατρισμός και άλλων εικόνων και εκκλησιαστικών αντικειμένων από τη Γερμανία.
«Με τη συνεργασία όλων πιστεύω θα καταφέρουμε πολλά, να έρθουν όλοι οι κλεμμένοι θησαυροί», είπε και ευχήθηκε σύντομα να έρθει εκείνη η μέρα που θα μεταφερθούν στις εκκλησίες των κατεχομένων περιοχών της Κύπρου, από τις οποίες προέρχονται.
Στο χαιρετισμό της, η Υπουργός Εξωτερικών Ερατώ Κοζάκου Μαρκουλλή, αφού εξέφρασε αρχικά τη χαρά και τη συγκίνησή της για την επιστροφή των τοιχογραφιών, σημείωσε πως η χαρά είναι ιδιαίτερη για τον προσφυγικό κόσμο της Λύσης. Τόνισε πως η σωστή συνεργασία Εκκλησίας, Υπουργείων, Γενικής Εισαγγελίας και αρμόδιων τμημάτων, συνέβαλε τα μέγιστα για την επιστροφή των τοιχογραφιών.
Η Υπουργός Εξωτερικών είπε πως οι τοιχογραφίες θα φιλοξενηθούν στο Βυζαντινό Μουσείο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’, προσμένοντας μαζί με τις εικόνες και θρησκευτικά κειμήλια από τις κατεχόμενες εκκλησίες της Κύπρου, τη μέρα που οι βουβές καμπάνες των εκκλησιών θα σημάνουν ξανά.
«Από αυτόν τον επιτυχημένο επαναπατρισμό των τοιχογραφιών της Λύσης μπορούμε να αντλήσουμε ελπίδα και θάρρος στις πολύχρονες προσπάθειες για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού. Να αντισταθούμε στη λεπίδα του κατακτητή που επιδιώκει να τεμαχίσει την Κύπρο όπως τεμάχισε και αυτά τα αριστουργήματα σε 38 κομμάτια. Να μην καμφθούμε από τα 38 χρόνια της προσφυγιάς και της κατοχής και να συνεχίσουμε με ζήλο και με συλλογικότητα να εργαζόμαστε για επανένωση και επιστροφή», κατέληξε η κ. Μαρκουλλή.
Ο Υπουργός Συγκοινωνιών και Εργων Ευθύμιος Φλουρέντζου, στο χαιρετισμό του σημείωσε τη σημασία του επαναπατρισμού των τοιχογραφιών, γιατί όπως είπε, υλοποιείται μέσα σε ένα διεθνές κλίμα συναίνεσης και συνεργασίας για την επιστροφή κλεμμένων πολιτιστικών θησαυρών, διανοίγοντας προοπτικές και ελπίδες για επιστροφή και άλλων θησαυρών της Κύπρου. «Το Παρεκκλήσι που εγκαινιάζουμε σήμερα θα αποτελέσει ένα μέσο διαφύλαξης της πολιτιστικής και θρησκευτικής μας κληρονομιάς, ένα φάρο γνώσης τόσο για τις επόμενες γενιές όσο και για τους σημερινούς επισκέπτες», είπε.
Ο κ. Φλουρέντζου ανέφερε επίσης πως η πάταξη της παράνομης διακίνησης αποτελεί στόχο παγκόσμιας πολιτιστικής πολιτικής, η οποία εφαρμόζεται μέσω της ΟΥΝΕΣΚΟ και άλλων διεθνών οργανισμών. «Η Κύπρος εμπλέκεται ενεργά στην προσπάθεια αυτή με στόχο να προστατεύσει όχι μόνο τη δική της κληρονομιά αλλά και αυτή άλλων λαών», είπε, σημειώνοντας πως μετά το 1974 και την τεράστια πολιτιστική καταστροφή που ακολούθησε την εισβολή, η Κύπρος εντάσσεται στον αγώνα για επαναπατρισμό των θησαυρών που έχουν εξαχθεί παράνομα.
Ο Υπουργός ανέφερε πως η Κύπρος αναγνωρίζει την προσφορά του Ιδρύματος Μενίλ, το οποίο συντήρησε και διαφύλαξε τις τοιχογραφίες για 25 χρόνια και συναίνεσε στην επιστροφή τους. «Η συνεργασία μας με τις ΗΠΑ στον τομέα της προστασίας των πολιτιστικών αγαθών εκφράζεται με το Μνημόνιο Συναντίληψης που έχει υπογραφή και ισχύει για μια δεκαετία τώρα, αποσκοπώντας με επιτυχία στην αποτροπή της παράνομης εισαγωγής πολιτιστικής κληρονομιάς στη χώρα. Μέσα στο ίδιο πνεύμα», πρόσθεσε, «η Κύπρος έχει υπογράψει Μνημόνια και συνεργασίες με άλλες τρίτες χώρες και συνάμα συμμετέχει ενεργά στις διεργασίες της ΕΕ και της ΟΥΝΕΣΚΟ για την αποτροπή της παράνομης εισαγωγής πολιτιστικών αγαθών».
Ο Δήμαρχος της Λύσης Συμεών Παστός στο χαιρετισμό του είπε ότι η επιστροφή των τοιχογραφιών αποτελεί ένα προμήνυμα ότι η οδύσσεια τους θα ολοκληρωθεί με την επανατοποθέτησή τους στο φυσικό τους χώρο, στο εξωκλήσι του Αγίου Ευφημιανού. «Για εμάς τους Λυσιώτες το εξωκλήσι του Αγίου Ευφημιανού αποτελούσε σημείο αναφοράς και τους είχαμε ξέχωρη αγάπη από όλα τα αγαπημένα μέρη που μας στέρησε ο εκτοπισμός», είπε ο Δήμαρχος.
Παρόμοιο το μήνυμα που έστειλε και Πρόεδρος της Εκκλησιαστικής Επιτροπής Λύσης Ανδρέας Ττοφτάς, ο οποίος ευχήθηκε να υπάρξει σύντομα λύση στο Κυπριακό ώστε οι τοιχογραφίες να επιστρέψουν στο εξωκλήσι. Μήνυμα αναγνώστηκε στην εκδήλωση εκ μέρους του Εκπροσώπου του Ιδρύματος Μενίλ, κ. Φρασνουά ντε Μενίλ. Αναγνώστηκε επίσης, χαιρετισμός εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα Πέτρου Κληρίδη.
